- A
- "Adhang-adhang tètèsé embun." berharap datangnya sesuatu walau sedikit dan tak pasti
- "Adigang,adigung,adiguna." merasa paling kuat, merasa paling agung, merasa paling penting
- "Aja dumeh wong gedhe." jangan mentang-mentang jadi pembesar
- "Aji godhong garing." Sangat tidak berharga bagai daun yang telag rontok
- "Ajining diri dumunung ana ing lathi, ajining raga ana ing busana." Nilai diri terletak di mulut, nilai fisik terletak pada pakaian
- "Alon-alon waton kelakon." pelan-pelan saja asal berhasil
- "Ambeg parama arta." Gear memberi/dermawan sebagai penguasa
- "Anak polah bapa kepradah." Tingkah pola anak, orang tua ikut menanggung akibatnya
- "Ana catur mungkur." Ada adu mulut/ pertentangan selalu dihindari
- "Ana daulate ora ana begjane" Akan mendapatkan keberuntungan tetapi tidak jadi?mendapatkannya
- "Anak polah bapak keparadah" Tingkah laku baik atau buruk menjadi tanggung jawab orang tua
- "Anggenthong umos" Sifat seseorang yang tidak dapat menyimpan rahasia
- "Angon mangsa."melihat waktu yang tepat
- "Angon ulat mgumbar tangan" Tingkah laku seorang pencuri ketika mengawasi keadaan. Jika ramai diam, jika sepi bertindak.
- "Arep jemuré emoh watangé" Ingin enak tapi tidak mau susahnya
- "Asu belang kalung wang Orang miskin tapi memiliki kekayaan berlimpah
- "Asu gedhe menang kerahe." Pangkat tinggi, pasti lebih menang dalam berperkara
- "Asu marani gebuk" Mendatangi mara bahaya
- "Asu rebutan balung." Berdebat hal yang sepele tak ada yang mau mengalah
- "Ati béngkong olèh oncong."
- "Air beriak tanda tak dalam." Orang banyak bicara tanda ilmunya tak dalam
- "Air terpercik muka didulang."
- "Adigang Adigung Adiguno Adiwacara." menyombongkan apa pun yang dimilikinya
[sunting]B
- "Becik ketitik ala ketara." Berbuat baik maupun buruk akhirnya akan terlihat juga
- "Bibit, bebet, bobot." Keturunan/Genetas, lingkungan, ilmu/SDM
- "Berat sama dipikul ringan sama dijinjing." Enak enggak enak ditanggung bersama
- "Buah jatuh tak jauh dari pohonnya." Sifat anak tak jauh dari sifat orang tua
- "Bandha titipan, nyawa gadhuhan, pangkat sampiran." tidak ada yang abadi dalam diri kita
[sunting]C
- "crah agawe bubrah." bercerai kita runtuh
- "criwas cawis."
[sunting]D
- "Diwehi ati ngrogoh rempela." Diberi kebaikan, menunt pemberian lebih
- "Dhemit ora ndulit, setan ora doyan." Lepas dari mara bahaya
- "Dhuwur wekasane, endhek wiwitane." akhirnya mulia, yang semula sederhana
- "Diobong gak kobong, disiram gak teles." sakti, ditekan, dihina, disia-siakan tetapi tetap sukses
[sunting]E
[sunting]G
- "Gupak Pulut ora mangan nangkane." capek pekerjaan nggak dapet hasilnya
- "Gusti Allah ora sare." Tuhan tak pernah tidur" (jadi segala perbuatan kita dan semua yang terjadi di dunia ini tak pernah luput dari pengamatan Yang Maha Kuasa)
- "Galing kangkung isine bumbung wang tapake manuk mabur."
[sunting]I
- "Ing ngarsa sung tuladha, ing madya mangun karsa, tut wuri andayani." Didepan menjadi contoh, ditengah membimbing, dibelakang mendukung
- "Iso nembang, ra iso nyuling, Iso nyawang ra iso nyanding." Hanya bisa mengagumi seseorang tapi tidak bisa bersama
[sunting]J
- "Jamur ing mangsa katiga."
- "Jer basuki mawa beya."semua keberhasilan dan kesuksesan itu membutuhkan pengorbanan.
- "Jalukan ora wewehan."mau meminta tetapi tidak mau memberi
[sunting]K
- "Kakehan gludhug, kurang udan." banyak bicara tanpa kenyataan
- "Kebo kabotan sungu." lupa daratan
- "Kebo nusu gudel." orang tua yang nurut anaknya
- "Kegedhen empyak kurang cagak." banyak pengeluaran kurang penghasilan
- "Krido lumahing asto."
- "Kutuk marani sunduk." Mendekati mara bahaya
- "Kaya banyu karo lenga." Tidak pernah rukun
[sunting]M
- "Manunggaling kawula gusti." Sang Pencipta adalah tempat kembali semua makhluk dan dengan kembali kepada Tuhannya, manusia telah bersatu dengan Tuhannya.
- "Mikul dhuwur, mendhem jero." Menjunjung tinggi kebaikan orang tua dan merhasiakan keburukannya
- "Mulat sarira angrasa wani, rumangsa melu andarbeni, wajib melu angrukebi."
- "Mangan ora mangan ngumpul." Tetap bersatu walaupun dalam kemiskinan
- "Mati siji mati kabeh."
- "Mimi lan mintuno." sepasang kekasih yang saling mencintai dalam cerita dunia barat seperti rommy & juli"
- "Memayu hayuning bawana."memperindah alam
[sunting]N
- "Nglurug tanpa bala, menang tanpa ngasorake."Menyerang tanpa membawa pasukan, menang tanpa merendahkan lawan yang sudah dikalahkan."
- "Ngrusak pager ayu."
- "Nguyahi banyu segara."Melakukan hal yang sia-sia."
- "Nabok nyilih tangan."Memanfaatkan orang untuk melakukan sesuatu."
- "Ngono ya ngono ning aja ngono."Kita boleh saja berperilaku sekehendak kita, tetapi jangan sampai berlebihan."
- "Ngalah, ngalih, ngamuk" "Mengalah dahulu, terus menghindari masalah, bila tidak bisa baru dihadapi dengan kekerasan
[sunting]O
- "Obah mamah, ana dina ana upa."
- "Ora ganja ora unus."
- "Ojo rumongso biso, nanging kudu biso rumongso."
[sunting]P
[sunting]R
- "Rawe-rawe rantas malang-malang putung."
- "Rukun agawe santosa." bersatu kita teguh
[sunting]S
- "Sadawa-dawane lurung."
- "Sadumuk bathuk senyari bumi."
- "Sak bajo bejane wong lali Sek bejo wong kang eleng lan waspodo."
- "Sapa salah seleh."
- "Sapa sira sapa ingsun." (Indonesia: "siapa Anda, siapa saya") - janganlah menggurui atau memerintah seseorang tanpa mengetahui tempatnya sendiri.
- "Sepi ing pamrih rame ing gawe."
- "Seteng dadi gendting, sawu dadi awu."
- "Sugih tanpa bandha, digdaya tanpa aji, nglurug tanpa bala, menang tanpa ngasorake."
- "Sura dira jayaningrat lebur dening pangestuti."
- "Srigala berbulu domba."
- "Surga manut neroko katut." kehidupan kelak seorang istri ditentukan dari baik-buruknya agama suaminya
[sunting]T
- "Tamba teka, lara lunga."
- "Tut Wuri Handayani."
- "Tong kosong berbunyi nyaring."
- "Tuna satak bathi sanak."
[sunting]U
- "Ubaya saksi."
- "Ubut saksi."
- "Udan gemblong omahe wong, udan gaplek omahe dhewe, meksa luwih becik ing omahe dhewe."
- "Ulah semu."
- "Ujaring wong pepasaran."
- "Ula marani gebug."
- "Ulangan cumbon."
- "Ulat madhep ati arep."
- "Ula-ula dawa."
- "Undhaking pawarta sudaning kiriman."
- "Undhaking pawarta sudaning titipan."
- "Undha usuk."
- "Ungak-ungak pager arang."
- "Unjal angempan."
- "Upaya prabeda."
- "Upaya saksi."
- "Urik klelet candu tike."
- "Urun rembug."
- "Urun wudhu."
- "Usung-usung lumbung."
- "Utange nurut wulu."
- "Utang lara nyaur lara, utang pati nyaur pati."
- "Utang nyaur, nyilih ambalekake."
- "Uwot gedebog."
- "Uyah kecemplung segara."
[sunting]W
- "Witing tresna jalaran saka kulina." dapat jatuh cinta, dikarenakan terbiasa besama
- "Wani silit, wedi rai." ia hanya berani jika orang yang di anggap musuh sedang tidak ada
- "Wani ngalah, luhur wekasane." terkadang mengalah itu lebih baik, untuk kepentingan bersama
- "(iro yudho wicaksono" satria yang berani berperang membela kebenaran dengan didasari kebijaksanaan
[sunting]Y
- Yen wedi aja wani-wani, yen wani aja wedi-wedi." Jadi orang harus tegas, jangan ragu-ragu
- Yen wedi ing kewuh, sabarang tan ana kang dadi." Bila selalu ragu-ragu, semuanya akan gagal
Posting Komentar